سیاست انرژی آمریکا درخاور میانه پس از فروپاشی نظام دو قطبی

در جهان امروز انرژی و بارزترین مصداق آن یعنی نفت، نه تنها یک عامل تعیین کننده اقتصاد و صنعتی بلکه به عنوان یک عامل سیاسی و امنیتی نیز مطرح است. نفت به مثابه عنصر کلیدی رفاه و امنیت ملی برای قدرت های بزرگ به شمار می رود. در چنین شرایطی تضمین دسترسی به منابع نفت برای ایالت متحده که در پی تحکیم و تثبیت موقعیت هژمونیک خود در عرصه بین المللی است، اهمیتی ویژه دارد. از سوی دیگر میزان ذخایر انرژی خاورمیانه و ویژگی های این ذخایر گویای این واقعیت است که این منطقه تا آینده ای قابل پیش بینی نفت جهان را تامین می کند. با توجه به اینکه ایالت متحده خود از تولید کنندگان عمده نفت است اما روند رو به رشد مصرف انرژی این کشور در نیمه دوم قرن بیستم به ویژه از دهه هفتاد به بعد موجب گردید که به بزرگترین وارد کننده نفت تبدیل شود و نقش نفت خارجی برای آمریکا و اقتصاد این کشور جنبه حیاتی بیابد. از سوی دیگر قدرت های نوظهوری مانند چین و هند که مراحل شکوفایی اقتصادی را طی می کنند به صورت فزاینده ای به نفت خاورمیانه نیازمند هستند. اگرچه میزان وابستگی آمریکا به نفت خاورمیانه چشمگیر نیست، اما با توجه به وابستگی جهان به انرژی منطقه خاورمیانه کنترل آن برای دولت آمریکا بسیار مهم است. منابع این منطقه در حالیکه می توانند به تامین نیازهای آینده ایالت متحده کمک کند و در صورت کنترل آن از سوی سایر رقبا می تواند به عنوان حربه ای علیه سیستم هژمونیک مطلوب این دولت تبدیل شود. جلوگیری از چنین انحرافی چراغ راه سیاست خارجی ایالت متحده به طور عموم و سیاست انرژی این کشور به طور خاص بوده است. از این رو پژوهش پیش رو ضمن بررسی نقش انرژی در سیاست خارجی ایالت متحده با توجه به سیاست های اعلانی این دولت و بررسی منابع انرژی خاورمیانه طبق آخرین برآوردها، می کوشد در قالب نظریه ثبات هژمونیک به بررسی سیاست انرژی ایالت متحده در منطقه خاورمیانه پس از فروپاشی نظام دوقطبی بپردازد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که عنصر هژمونی طلبی در سیاست انرژی خاورمیانه ای ایالت متحده نقش برجسته ای دارد و بررسی سیاست های اعلانی و قرائن عملکرد این دولت در دوره پس از فروپاشی نظام دوقطبی به اثبات فرضیه این پژوهش مبنی بر تسلط تدریجی بر منابع استراتژیک انرژی خاورمیانه کمک می کند.